BASO
EPELAK
INGURUNE
FISIKOA:
Baso
batzuk handiak dira eta beste batzuk txikiak. Zuhaitz mota
asko
daude, batzuk altuagoak,best e batzuk baxuagoak..., denetatarik.
Baso
epelak tipikoak dira Europako iparraldeko eta erdialdeko eremu zabal
batean, Errusiako mendebaldean, Asiako ekialdean (Txinan eta
Japonian, bereziki), eta Ipar Amerikan. Hego hemisferioari
dagokionez, Hego Amerikan, Zeelanda Berrian eta Australian baizik ez
ditugu aurkituko, eta bakan, gainera. Halaber, baso epel gutxi batzuk
aurki daitezke alderdi beroetako eskualde menditsuen
behealdean.
Bi
baso mota daude:
Hosto
erokorretako basoa eta hosto iraunkorren basoa.
Hosto
erokorretako basoek, klima moderatua du:negu hotzak, udak epelak eta
prezipitazioak ugari eta erregularrak.
Hosto
iraunkorren basoa, urte osoan hostoak berde irauten eta geltzen ez
dituzten zuhaitz etazuhaixkaa dira.Bakarrik welwitschiare hostoak
egiazki iraunkorrak dira.Beste landareen hostoek gehienez ere 30 urte
(pinus longaevan)bizi dira eta landare tropikaletan hilabete batzuk
bizi dira.
LANDAREAK:
Basoan
landareria aberatsa da. H osto erorkorretako landare espezieak
(pagadi eta harizti) eta beste batzuk:astigar,gurbe...
zuhaitzen
azpian dauden landareei argi gutxi iritsi, baina udazkenean eroritako
hostoetatik materia organikoa sortu eta oianpea eta belar-geruza
garatu.
ANIMALIAK:
Fauna
aberatsa eta askotarikoa da: besteak beste, hegaztiak, karraskariak,
oreina, basurdea eta hartza bizi dira ipar hemisferioan; hegoaldean,
berriz, espezie txikiagoak bizi dira zoko ekologikoetan. Belarjaleek
belarra, fruituak eta baiak jaten dituzte, eta harraparien elikagai
bihurtzen dira.
Basoko
izaki bizidun bakoitza basoko eremu jakin batean bizi da, hala nola,
lurzoruan, belar artean, zuhaixken artean edo zuhaitzen
adarretan.Urtaroen
arabera, fauna asko aldatzen da. Hegazti eta saguzar askok hegoaldera
migratzen dute negu aldean. Gainerako saguzaharrek eta beste ugaztun
batzuek, berriz, hibernatu egiten dute, elikagai gutxi eta eguraldi
gogorra izaten baita. Elikagaiak gordetzea erraza da, hotza egiten
baitu. Hala, bele txiki eta katagorri batzuek haritz eta pago
fruituak biltzen dituzte batez ere, halako zuhaitzek ez baitute
urtero-urtero fruitu ematen. Txitxarrek harrigarriki sinkronizatzen
dituzte larrialdi zikloak, eta harrapariei aurre egitea lortzen dute
ELIKA-KATEA:
Aukeratu
dugun argazkian, mikroorganismoak, landarreak, xagua eta azeria
azaltzen dira.
Landareak
mikroorganismoetaz elikatzen dira, xaguak landareetaz eta azeria
xaguaz.Azeria hiltzen denean deskonpozatzaileek jaten du eta berriro
gertatzen da elika-katea.
URTARO
DESBERDINETAKO ALDAKETAK:
Neguak
hotzak dira eta udak berriz epelak, prezipitazioak ugari eta
erregularrak ditu.Klima moderatua du.
Ez
dago aldaketa handirik, baina nabarienak udazkenean eta udaberrian
izango dira, udazkenean hostoak erortzen direlako eta udaberrian dena
lorez eta fruituz beteta dagoelako.