OIHANA

AMAZONIAKO OHIANA

KLIMA

Hileko batez besteko tenperatura 26 °C-koa da. Euriteak  urte osoan oso ugariak izaten dira, eta zenbait alderditan urteko 2.500 mm baino gehiago botatzen du. Eurite hauen erdia baino gehiago bertako arroetatik lurrindutakoa da, eta gainerakoa Ozeano Atlantikotik datozen haize alisioek  ekarria da.

LANDAREDIA ETA FLORA

Klima bero eta hezearen ondorioz,oihan joria duen lurraldea da. 60 mila zuhaitz mota baino gehiago ditu, ehun metroko garaiera ere izan dezaketenak. Mota batzuk hosto erorkorrekoak diren arren, oihana beti berde egoten da. Bertakoek hiru oihan mota bereizten dituzte: guauzú, beti lehor dena; varcea urtaroaren arabera urak hartzen duena; eta igapo, beti urez estalita dagoena.

FAUNA

Faunari dagokionez espezie asko daude Amazoniako oihanean, intsetuak txikienetik jaurgarra edota puma bezalako ugaztun handietaraino. Dordokak, sugeak eta kaimanak bezalako narrastiak ere badaude, eta era desberdinetako lumajea guztietako txoriak ere. Landare eta arraineen espezien ugaritasuna hain handia da, ezinezkoa dela denak kontatzea. Baina 3.666 bat arrain espezie daudela esaten dute.

ELIKA-KATEA

1. Kate bakoitza landare batekin, ekoizle batekin hasten da. Hauek norbere produktuak sortzen ditu gai organikoak inorganikoetatik sintetizatzen,fotosintesia izeneko prozesuaren bidez. Sintetizazio honen lehengaia edo energia ekoizlea eguzkiaren argia da.

2. Katearen beste osagai edo kideei kontsumitzaileak deitzen zaie. Izan ere, ekoizletik elikatzen direnak lehen mailako kontsumitzaileak dira, eta aldi berean, lehen mailakoetatik elikatzen direnak bigarren mailako kontsumitzaileak deritze eta horrela elkarren segidan. Beraz, lehen mailako kontsumitzaileak belarjaleak dira eta bigarren eta hirugarren mailakoak haragijaleak.

3. Beste azken maila bat ere badago, deskonposatzaileena  Azken hauek, organismo hilen gain eragiten dute, materia organikoa degradatuz eta hau berriro matera inorganikoa eratuz. Materia inorganiko hau (nitratoak, nitritoak, ura, etb.) lurrera eta (karbono dioxidoa) atmosferara bueltatuz.

Zarauzko padura

EKOSISTEMA: ZARAUZKO PADURA

INGURUNE FISIKOA:

Zarauzko padura ez da oso handia.

Bertan dagoen ura geza ala gezia izan daiteke.

Mundu mailako ezeguneen eguna ospatu berri den hontan Martrxel Aizpuruak hitz jokoa erabiliz Zarauzko hezegunea gogoan. Egun hauetan marea biziak izan dira eta mareak gara egitean Iñurritza inguruak era bat ureztatuak egon dira.

Ondoen gordetako dunak. Iñurritza edo Abendaño erreka Zarauzko hondartzako ekialdeko muturrean itsasoratzen da, hareatza eta dunen artean. Horrelako habitatak euskal kostaldetik desagertuz joan dira azken urte hontan eta, Iñurritzan bere gordeleku bakanetako bat dauka. Hareatzetan eta hondarretan bizi diren landareen artean, dunak dira bereziki nabarmentzekoak,batez ere golf zelaian inguruan babesten direnak. Duna mugikor, zuri eta grisen artean hamabi hektareako lur azala betetzen dute Iñurritzako bokalearen inguruan. Parerik gabeko eremua, beste inon aukituko ez dugun landaredia bereziaren hazilekua.

Iñurritza biotopo babestua ekialdean dagoen eremua da. Zarauzko hondartzaren zonalde bat, Iñurritza ibaia eta Talaimendi mendia osatzen dute, 1997ko otsailaren 25etik, biotopo babestuaren izendapena du.

LANDAREAK:

Paduraren landareria oso berezia da, eta aberaztasun handikoa da. Egunean bi marearen, bisita onartu eta lokatzetan gelditutako kresalari aurre egiteko gai diren landareak bakarrik bizi dira. Ur gezatara egokitu behar dira. Paduretako landarediak lehen mailako rola jokatzen du.Inurritzako biotopo babestuak pairatzen duen eragin handienetako bat Zarauzko golf-kluba da, zeren hondarretako landaretza bere kabuz haztea galarazten baitu.

Hezeguneetan hazi den landarediak aldiz beste hegazti mota batzuen mesedetan jokatu du. Lezka txori, Anatida, Ardeido, Turdido, txori intsektujale eta abarren mesedetan, alegia.

URTE SASOIKO ALDAKETAK:

Iñurritza moduko hezeguneetan ohiko hegaztiak dira limikoloak, batez ere migrazio garaietan (udazken eta udaberrian) Europa iparraldetik iberiar penintsula edo Afrikarantz abiatzen den limikolo-andanak Iñurritza bezalako hezeguneak erabiltzen baititu elikatzeko eta atsedena hartzeko.Baina aurtengo udazkeneko migrazio garaian bete betean gauden honetan, lehen ez bezala aurten limikolo gutxi ari da pausatzen Iñurritza biotopoan. Hezegunea berreskuratzeko lanak egin ziren urtean oso landare gutxi geratu zen ur gezako putzuan zein Iñurritza ibaiaren ingurunean. Orain aldiz landaredia asko ugaritu da eta limikoloak beste hegazti asko ez bezela sakontasun txikiko uretan edo urertzetan bizi dira. Substratu biguneko ornogabeez elikatzen diren hegazti txiki eta ertainak izanik, landaredia ugaritzean gune horiek asko gutxitzen zaizkie eta gainera begiz ingurua zelatatzea oztopatzen die, beraz hori izan liteke limikoloak orain asko gutxitu izanaren arrazoietako bat.

FAUNA:

Duna-eremua hegazti migratzaile askok erabiltzen dute atseden hartzeko. Limoetako hegaztiek, esaterako, hondartza eta hareatza erabiltzen dituzte. Mollariko muturrean, berriz, ubarroiak eta kaioak pausatzen dira eta lezkadiak dituzten padurak, aldiz, zingiretako txorientzat dira habitat egokiak. Azken horiek nabarmen murriztu dira azken hamarkadetan. Arrainak, matxinsaltoak, igelak eta suge txiki batzuk ere badira.

EKOSISTEMAREN EGOERA:

Ekosistema honen egoera ez da oso txarra, baina egia esan jendeak ez du behar den bezain ondo zaintzen, honekin esan nahi dugu jendeak zaborra botatzen duela, itsasoko zabor guztia ere Inurritzako padurara iristen da, eta zabor hori ez da gutxi.

ELIKA-KATEA:

Arranoak, 3.mailako kontsumitzaileak, sugeak jaten dituzte. Sugeak, 2.mailako kontsumitzaileak, igelak jaten dituzte. Igelak, 2.mailako kontsumitzaileak, Matxin-saltoak jaten dituzte. Matxin-saltoak, 1.mailako kontsumitzaileak, ekoizleak jaten dituzte.

PARTIDOAK ABENDUAK 19

ESKUBALOIA
3. JARDUNALDIA 2015/12/19
LIZARDI
09:30	TXIKITERUAK	OROKIETA 6CM
10:30	LA SALLE 6A2M	ANTONIANO 6M
11:30	OROKIETA 6BM	LA SALLE 6A1M
12:30	PAGA GEHIO	OROKIETA 6DM
LA SALLE 1
09:00	ANTONIANO 6BN	OROKIETA 6BN
10:00	PALMERITAK	ANTONIANO 6AN
LA SALLE 2
09:00	SALLEKO BN	OROKIETA 5BN
10:00	LA SALLE BM	ITURZAETA 6M
ZARAGUETA FRONTOIA
09:30	ORIOKO 63	LA SALLE AN
10:30	EZ DAKIT	ZARAGUETA 5-6N
11:30	ORIOKO 61	ZIZTU BIZIAN
ZELAI ONDO
09:30	PIRULETAK	ANTONIANO 5AN
10:30	OROKIETA 5CM	SALLEKO AM
ZARAGUETA
09:30	ORIOKO 51	SALLEKO AN
10:30	ZARAGUETA 5AM	OROKIETA 5AM
11:30	ZARAUZTARRAK	ORIOKO 52
12:30	ORIOKO 62	ZARAGUETA 6AM
OROKIETA
09:30	OROKIETA 6AM	MAFIOSOAK
10:30	ITURZAETA 5-6N	OROKIETA 6CN
11:30	ORIOKO 54	ANTONIANO 5AM
12:30	OROKIETA 6AN	OROKIETA 6DN
IKASTOLA 1
09:30	OROKIETA 5AN	OROKIETA 5CN
10:30	SALLEKO 5BM	ITURZAETA 5M
11:30	JATA TXIKITU	ORIOKO 53
12:30	IZERDIK EZ	OROKIETA 5DM
IKASTOLA 2
09:30	OROKIETA 5BM	KIROLARI JUNIORRAK
10:30	BURUJALEAK	LARDIZABAL 5-6N
11:30	OROKIETA 5DN	MOLLARRI
ATSEDENA: ZARAGUETA 6BM; ANTONIANO 5BM; LA SALLE BN; ANTONIANO 5BN

PERRETXIKOAK

Urtero bezela Pagoetara joan ginen perretxiko bila. Hamaiketakoa han hartu genuen, mendian. Arratsaldean seigarren mailako gela guztiak, gelaka, perretxikoak sailkatzen eta erakusketan jartzen aritu ginen.
Erakusketa montatu eta gero etxera joan ginen. Hurrengo egunean  maila guztietako haurrak etorri ziren erakusketa ikustera.

PLANETARIUMERA

Gu, unibertsoa lantzen ari garenez, abenduaren 15ean, asteartea, Donostiako Planetariumera autobusez joango gara. Hamabost euro ordainduko dugu bakoitzak. Han bazkalduko dugu, bakoitzak ekarritako bazkaria jango du.

SAHARAKO BASAMORTUA

KOKAPENA:

Munduko basamorturik handiena da, 9.065.000 km² luze-zabal. Afrikako iparraldean kokatuta dago eta bi eskualdetan banatzen du kontinentea: basamortutik iparraldera eta hegoaldera.

Ekialdean Itsaso Gorria du, iparraldean Atlas Mendiak eta Mediterraneo itsasoa ditu eta mendebaldean Ozeano Atlantikoa. Geologoen arabera 2,5 miloi urte baino gehiago ditu. Honako herrialdetan kokaturik dago: Aljeria, Tunisia, Maroko, Arabiar Errepublika Demokratiko Sahara, Mauritania, Niger, Libia, Egipto eta Txad; nahiz eta jakina den, bere mugak aldakorrak dira, basamortua zabaldu eta estutu egiten delako ziklo erregularretan.

INGURUNEA:

Basamortuen berezitasun nagusia lurralde horietako lehortasuna da. Basamortuak tropikoen inguruetan daude nagusiki, baina baita euri gutxi egiten duen lurralde epeletako hainbat aldetan ere: kontinente barneko lurraldeetan, mendikate handien atzealdean, itsaslaster hotzek ukitutako kostaldeetan…

Bai urtean zehar, bai egunaren eta gauaren artean, tenperatura-bitartea oso handia da basamortuetan. Prezipitazio kopurua, esan bezala, oso txikia dute, 250 mm/urteko baino gutxiago, eta zenbait lekutan, 5 mm/urteko baino gutxiago.

KLIMA:

Saharako eremu zabal askotan ez du euririk egiten urteetan. Tenperaturek aldaketa handiak dituzte urtean zehar, eta baita egunean zehar ere. Basamortuaren iparraldean eta mendialdeetan izotza egiten du neguan. Tenperatura gorenak uztailean eta abuztuan izaten dira iparraldean (70°C harean), eta maiatzean eta ekainean hegoaldean.

Ozeano Atlantikoaren eragina nabarmena den zerrenda oso estua da. Mediterraneo itsasoaren ertzeko Libia eta Egiptoko kostaldeetan tenperatura leunagoak izaten dira, eta estepako landareak hazten dira. Basamortuaren erdialdean ez du euririk egiten eta ez dago landarerik.Haizeak etengabe jotzen du basamortuetan; batzuetan oso bortizki. Haizearen eraginez haitzen aurka jotzen duten hondar-ale txikiek higatzeko gaitasun handia dute. Prozesu eoliko hori faktore garrantzitsua da basamortuetako paisaiaren eraketan.

ELIKA-KATEA:

3.mailako kontsumitzaileak

(superharrapakariak)

(haragijaleak)

Geopardoak

krokodiloak

2.mailako kontsumitzaileak

(haragijaleak)

azeriak

txakurrak

1.mailako kontsumitzaileak

(belarjaleak)

gameluak

dromedarioak

gazelak

antilopeak

errinozerontea

EKOIZLEAK

kaktusak

palmerak 
belarra

FLORA:

Aurreikuspenen arabera, Sahara Erdialdean bostehun landare espezie daude, zifra oso baxua bere hedadura kontuan hartuta. Dira, besteak beste, akaziak, palmondoak, succulents, arantza sasiak eta belarrak ezberdinak bezala. Landareak baldintza lehorretan egokituta daude, ura galtzea saihesteko. Haizea gero eta handiagoa da eta haizeteak direla eta, euren sustraiak lodiak eta luzeak dira, ura gordetzeko eta tente mantentzeko. Urak horizontalki bidaiatzen du hosto txiki eta lodietan, horrela, ur transpirazioan ura galtzea eragozten duten orratzak prestatzen dira inguruan. Hostoa erabat lehor bihur daiteke, baina geroago ura beregabatuko du berriro ere.

FAUNA:

Gameluak eta ahuntzak gehienetan Saharako etxeetan aurki daitezke. Beraien ezaugarriak, batez ere, bere erresistentzia eta abiadura dira. Dromedarioa nomaden animalia gogokoena da.

Bi espezie azeri bizi dira, “Fenec zurbil” azeria eta “Rüppell” azeria.

Addaxa antilope zuri handi bat da. Urte bat inguru eman ahal izango du basamortuan ura edan gabe. Dorcas Ipar Afrikako gazela bat da. Gazela honek denboraldi luzeak eman ahal ditzake hidratazio gabe. Beste gazelen artean, gazela zuriak eta gazela damak daude.

Eskorpioi horiak 10 cmko luzeera neur dezake. Haien pozoia oso arriskutsua da. Hala ere, eskorpioi honek gutxitan hil dezake pertsona heldu bat.

BITXIKERIAK:

In Salah Aljeriako hiritik ez oso urrun, Saharako basamortuan, gas naturala ustiatzeko laborategi bat dago.

1979ko otsailaren 18an elurra egin zuen, Aljeriako hegoaldean, gauez.

Aurten uholdeak egon dira Saharako basamortuan.

Hau oso arraroa da Saharan 10 urtean behin egiten duelako euria.

Etxeak bustinez eginda daudenez, etxe asko desegin egin dira, pertsona askori etxerik gabe utzirik.

EGILEAK:BESMALA, XABIER, LUCIA, BEÑAT eta LUKEN