jueves, 7 de abril de 2016
miércoles, 6 de abril de 2016
lunes, 1 de febrero de 2016
jueves, 28 de enero de 2016
LURRA
LURRA
Lurra
orain dela 4.500 milioi urte sortu zen.Lurraren
sorrera Eguzki-sistemari lotua dago.
Teoriarik onartuena gure eguzki sistema jatorrizko masa nebular
erraldoia osatzen zuten gasen kondentsazio azkarra eta hozte
mailakatuari zor zaiola adierazten duena da.
Lurrak satelite natural bakarra du eta satelite hori
Ilargia da. 1070 satelite artifizial dauzka.
Lurrak
ez dauka eraztunik.
Lurrarren
ikurra
Zirkulua
lurra da, marra horizontala Ekuatorea eta marra bertikala
Meridianoa.
Lurraren
tenperatura 30º eta 60º da gutxigorabehera.
Eguzkitik
zenbatgarren planeta: 3.
Diametro-
luzera: 12.456km
Bolumena
1.08321×1012km3
Masa
5.97219×1024kg
Gainazal
grabitatea:9 .807 m/s2
BESTE
PLANETAREKIKO DISTANTZIAK:
LURRA-
EGUZKIA- 150.000.000 km
LURRA-
MERKURIO-91.690.000 km
LURRA-
VENUS- 42.000.000 km
LURRA-
MARTE- 69.000.000 km
LURRA-
JUPITER- 591.000.000 km
LURRA-
SATURNO- 1.200.000.000 km
LURRA- URANO
– 2.720.000.000 km
LURRA-
NEPTUNO – 4.350.000.000 km
Lurraren
Zatiak
Lurra hiru geruzetaz osatua dago: litosfera,
atmosfera eta hidrosfera eta organikoa den beste bat, biosfera,
etengabeko erlazioan.
- Atmosfera lurra inguratzen duen gas eta hautsez osatutako geruza da. Arnasketa biologikoa eta uraren zikloa baimentzen ditu. Airea proportzio uniformeko gas-nahasketa bat da %78 nitrogeno, %21 oxigeno eta %1 bestelako gasak.
- Hidrosfera lurreko uren multzoa da. Egoera solidoan (izotza), likidoan (ur kontinental eta ozeanikoak) edo gaseosoan (atmosferako lurrina) agertzen da.
- Litosfera lurraren geruza solido kanpokoena da.
- Biosfera
aurreko hiru geruzak kontaktuan jartzen direneko azala da eta bertan
ematen dira izaki biziak egon daitezen baldintza beharrezkoak.
Barruko egitura eta osaketa:
Nukleoa:
alde
zentrala, 2.900km-ko sakonera batetatik zentroraino hartzen duena.
Dentsitate handiko elementu mineralez osatua dago, hauen artean
nagusi dira burdina eta nikela. Bere konposaketak nife
izena jasotzen du.
- Mantua: nukleoa inguratzen du, bolumenaren %84 eta masaren %69 hartzen ditu. Perioditek osatzen dute. Nukleotik, Gutenbergen etendurak bereizten du. Bi azpigeruzatan banatzen da: goi mantua, 70 eta 700 km lodiera bitartean, eta barruko mantua 700 eta 2.900km lodiera bitartean
- Lurrazala:
denetan arinena, mantuaren material dentsoarenaren gainean dago. Bi
azal mota dago:
- Azal ozeanikoa, haitz dentso, basikoetaz osatua, lodierako sei km ingurukoa. Sima izena hartzen du.
- Azal
kontinentala,
granito-motako haitz arinez osatua, hogeita hamabost eta berrogei
kilometro bitarteko lodiera du. Sial
izena hartzen du
LURRAREN
MUGIMENDUAK
Errotazio-higidura:
lurrak
bere gain biratzen du Mendebaldetik Ekialdera, erlojuaren orratzen
zentzuaren kontra. Higidura hau egiten 23 ordu, 56 minutu eta 4
segundo ematen ditu, eta honek egiten du eguna eta gauaren arteko
aldaketa.
Traslazio-higidura:
lurrak Eguzkiaren inguruan 365egun, 6 ordu eta 9 minututan elipse bat
burutzen du, ekliptika
izena duen plano batean. Lurraren ardatzaren inklinazioak eragiten du
eguzkiaren errainuek urtean zehar indar gehiago edo gutxiagoz
eragitea lurralde zehatz batean, egunen eta gauen arteko
ezberdintasun bat sortuz eta urtaroak mugatuz. Ekuatorean ez dago
horrelako aldaketarik.
Zientzialari
gehienen ustez Lur planetaren gainean bizia orain dela 3.500-3.000
milioi urte inguru agertu zen.
Gizakiaren
bilakaera lerroa duela 4-6 milioi urte Afrikan bereizi zen beste
primateetatik.
Orain
dela 20.000 urte gizakiak nekazaritza aurkitu zuen eta berarekin
batera lehenengo zibilizazioak sortu ziren orain dela 10.000 urtetik
hona, Lurraren itxura guztiz eraldatuz.
Izaki
bizidunez osatua dago.Eta 7.200 milioi gizaki inguru bizi dira.
NEPTUNO
NEPTUNO
BIZITZA:
Ez,
Neptunon ez dago bizitzarik.
EGUZKITIK
ZENBAGARREN PLANETA:
Eguzkitik
hamabi planeta daude eta Neptuno zortzigarrena da. Sistema horretan
dauden gasezko lau erraldoietako bat da.
SATELITEAK:
Bai,
Neptunok sateliteak ditu, 12 satelite ditu, baina 9 bakarrik dute
izen ofizial bat. Triton
da
Neptunoren sateliterik handiena.
ZEREZ
OSATUA DAGOEN:
Egitura
gaseosoa eta izoztua du. Hidrogenoz
eta
helioz
osatuta
dago eta kanpotik kolore urdina ikusten da. Oso bero gutxi jasotzen
du eguzkiarengandik,
oso urrun dagoelako.
53
K da Neptunoren batez besteko tenperatura. Hala ere, Neptunoren
barrutik ateratzen den beroak fenomeno atmosferikoak sortzen ditu,
hala nola haizete bortitzak.
EGUZKIARI
BUELTA BAT EMATEKO BEHAR DUEN DENBORA:
Neptunok
16 ordu eta 11 minutu behar ditu eguzkiari bira emateko.
NOIZ
ETA NOLA AURKITU ZUTEN:
MASA BOLUMENA: Neptunoren masa bolumena: 1,0243 x 10³º NEPTUNOREN IKURRA:
ERAZTUNAK:
Neptunok 5 eraztun ditu eta
hauek dira eraztunen izenak:
-Galle.
-Le Verrier
-Lasell.
-Araga.
-Adams.
PLANETEN
ARTEKO DISTANTZIAK KILOMETROETAN
|
|
NEPTUNO-URANO
|
1 633 300 000
km
|
NEPTUNO-SATURNO
|
3 074 900 000
km
|
NEPTUNO-JUPITER
|
3 725 970 000
km
|
NEPTUNO-MARTE
|
426 390 000 km
|
NEPTUNO-VENUS
|
4 396 100 000
km
|
NEPTUNO-MERKURIO
|
4 446 390 000
|
TENPERATURA:
Neptunon gutxigorabehera
tenperatura -220°C koa dela
kalkulatzen da.
DIAMETROA:
Neptunoren
diametroa 49.572 kilometrokoa da.
EGUZKIRA
DISTANTZIA:
Neptunotik
eguzkira 4.504.300.000 kilometro daude.
GRABITATEA:
Neptunon
dagoen grabitatea 11,15 m/s² koa da.
BERE
ARDATZARI BUELTA EMATEN BEHAR DUEN DENBORA:
Bere
ardatzari buelta emateko behar duen denbora hamasei ordu hamasei
minutu eta hamalau segundokoa da, eta egunak hamasei ordu eta hamasei
segundokoa da.
NEPTUNOREN
ADINA:
Neptunok
4,6 bilioi urte ditu
EGILEAK: Markel, Unax, Miren, Emily eta Carmen.
MARTE
MARTE
Martek
aspaldidanik liluratu du gizakia; izan ere, Lurretik ikus daitekeen
planetetako bat izateaz gain, kolore gorrixka baitu. Hori dela-eta,
planeta gorria
izenez ere ezagutzen da. Planeta gorri honen orbita
oso eliptikoa da, Lurrarena eta
Artizarrarena ez bezala. Marteren gainazala, bestalde, kraterrez,
mendikatez eta kanalez (bailara estuak edo arroilak) beteta dago.
Gaur egun, Marteko tenperaturak direla-eta, ura egoera solidoan
bakarrik egon daiteke bertan, baina litekeena da antzina ur likidoa
ere egotea agian.
SATELITEAK:
Martek
bi satelite natural
ditu:
Phobos
(grezieraz:
beldurra) eta Deimos
(izua),
honela deituak Ares greziar mitologiako guda jainkoaren (erromatarren
Martereen baliokidea)
laguntzaileen omenez.
Uste
denez, grabitazio-indarragatik harrapatutako asteroideak dira. Phobos
da bietan handiena eta planetatik gertuen dagoena, eta ilargiak
bezala,
biek aurpegi bera dute Marteri begira beti. Gutxinaka- gutxinaka,
Phobosen orbita-erradioa murrizten doa, eta 50-100 milioi urte barru
planetarekin talka egingo du.
Ba
al dago bizitzarik?
Ba
al dago urik Marten? Ba al dago bizitzarik?Marten ur likidoa dagoela
baieztatu du NASAk 2015eko irailean.Planeta horretan ur likido eta
gazia dagoen zantzuak aurkitu ditu AEBko Espazio Agentziak.
Horregatik,
nahiz eta guk ezagutzen dugun bizidunik ez aurkitu, uste da posible
litzatekela guk ezagutzen ez dugun bizidunen bat egotea.
Martek ba al du eraztunik?
Martek
ez du eraztunik. Eraztunak dituen bi planeta bakarrak Saturno eta
Urano dira.
Marteren
diametroa eta azalera:
Martek
6.794,4 km diametro du eta 144.798.500km²
-ko
azalera.
Marteren
grabitate indarra:
Marteren
grabitate indarra 3,71m/s²-koa
da.
Martetik
eguzkirako distantzia:
Martetik
lurrerako distantzia:
Martetik
lurrerako distantzia 78.000.000km-koa da.
Batazbesteko
temperatura:
Zenbat
egun behar ditu bere ardatzari bira bat emateko? (Errotazioa)
-Martek
egun bat 17 ordu eta 28 minutu behar izaten ditu bere ardatzari bira
bat emateko.
Zenbat
denbora behar du Martek, eguzkiari buelta emateko?(Translazioa)
Martek
urte bat eta 322 egun behar ditu eguzkiari buelta emateko.
Noiz
eta nola aurkitu zuten Marte?
Marte
oso argitsua da eta erraz ikus daiteke gaueko zeruan. Hori dela eta,
inor ez dago ziur Marte nork aurkitu zuen zehazki.
Zein
da Marteren masa eta bolumena?
Masa
6,421 X 1023 kg-koa da. Atmosferaren konposizioa izan da polemika
urte eta bizitza osoan. Mars Pathfinder lurreratzea lortu zenetik
esploratzaileek ondorengo konposizio atmosferikoa dituen zehazteko:
Karbono dioxidoa (95.32%) nitrogeno (2,7%), eta beste elementu 1,8%
Marteko atmosferaren osaera amaituko dela.
Zerez
dago osatuta marte?
Marte erdigune
txiki batez osatuta dago, seguruenik, burdinezkoa, silikatozko
harrokako kapa batez inguratuta eta harrizko azalez bilduta dago.
Karbono
dioxidoko atmosfera fin batek, bildu egiten du planeta. Atmosferan
esekita dauden burdin oxidoa, partikulak arrosa kolorezkoren bat
konferitzen du. Izoztutako karbono dioxidoa eta ura, laino finak
sortzen dute.
EGILEAK:
Beñat, Lucia, Besmala, Xabier eta Luken
SATURNO
Diametroa:120.536km
Masa:
95,22 (Lurraren berdina)
Grabitate
-indarra:9,05m/s
Batazbesteko
tenperatura:143k
Satelite
kopurua: Gutxienez 62
Bizitza:
ez dago bizitzarik.
Sorrera:Planetak
duela 4.500 milioi urte inguru eratu ziren,
Eguzkiarekin
batera.
Saturno
eguzki-sistemako bigarren planeta handiena da. Baina hain arina
izanik, ur gainean flota lezake.
Dentsitate
txiki hori erraz esplika daiteke: Saturno, Lurra ez bezala, ez da
materia solidoz osatua. Saturnoren zati handi bat gasez egina da:
hidrogenoz eta helioz gehienbat. Ezinezko izango zaigu, beraz,
inoiz Saturnon ibiltzea, ezta gasez osaturiko beste planetetan ere
(Jupiter, Urano, Neptuno).
Eraztunak
ehunka milioi arrokaz eta izotz-puskaz osatuak daude. Saturnoren
eraztun horiek oso zabalak dira (guztiak batuta 275.000 kilometro
baino gehiagoko zabalera dute), baina nahiko meheak: 1,5 kilometroko
lodiera besterik ez dute.
Itxura:
Esfera
handi bat da, eraztunen artean harrapatua. Hala ere, gaur egun
ohikotzat hartzen dugun irudi hori duela gutxi ezagutu zen,
teleskopio baten bitartez. Teleskopiotik behatu baino lehen, Saturno
argi-puntu bat zen gizakiarentzat.Begi hutsez ikusten da puntu hori, izar bat balitz bezala. Baina izar gehienek baino distira handiagoa du; egia esan, Sirio bakarrik da Saturno baino distiratsuagoa planeta gertu daukagunean. Horregatik ezagutzen da aspalditik planeta; ez dakigu nork identifikatu zuen Saturno lehen aldiz, baina badakigu zibilizazio zaharrek bazutela haren berri.
Sateliteak:
Satelite
gehien dituen planeta da, 62 gutxienez. Titan da nabarmenena. Titanen
azalera zati batean izoztuta duen metanozko ozeano bat izan
daitekeela dirudi. 5.000 km-ko diametroa du Titanek, ia Lurrarenaren
erdia.
Saturnoren atmosfera
Saturnoko
atmosferan ageri diren haizeak eguzki-sistemako planetetan dauden
bortitzenak dira. 1996tik 2002 urtera bitartean Hubble
espazio-teleskopioarekin
(HST) egindako behaketek, haize hauen ustekabeko eta ikaragarrizko
murrizketa azaldu dute planetaren ekuatorean Voyager espazio-ontzien
garaietatik 1980-1981 urteetan. Haize-sistema, atmosferan sartuta eta
planetaren barne-beroaren menpe egon beharrean, badirudi orain
kanpoko fenomeno bat dela urtaroen eraginen eta ekuatorean eraztunen
itzalak eragindako ubelduren menpe. Ekuatoretik kanpo haize zonalak
egonkor mantendu dira.
Saturnoren
errotazio eta translazio mugimenduak:
Saturnoren
egunak 10 ordu ditu, eta translazio.aldia 29 urte eta erdikoa da.
Bitxikeriak
Saturnoren
eraztunak, antza, eratu gabe geratu zen satelite baten materiala
direla.
Azaleko
tenperatura –180ºC da.
EGILEAK:
Ane, Jon, Kaiet, Eneritz eta Irane
JUPITER
JUPITER
-Distantziak
Jupiterretik Eguzkira eta Lurrera:
Ia
594 miloi kilometro daude Jupiterretik Lurraraino.
780.000.000km
daude Jupiterretik Eguzkira.
-Sorrera:
Duela
4.500 miloi urte inguru sortu ziren eguzki sistemako planetak.
Jupiter
antzinatik ezagutzen da, zeruko objekturik distiratsuenetarikoa
baita. Urtean zehar planetarik argitsuena da, Artizarra
eta
Marte ezik, hauek argiagoak baitira fase egokian badaude.
-
Sateliteak:
Jupiterrek
baditu sateliteak, 67 zehazki. Jupiterren
aurkitu ziren lehenengo sateliteak lau handienak izan ziren: Io,
Europa, Ganimede eta Calisto. Galileok 1610 ean aurkitu zituen.
Eraztunak:
Material
harritsuz osatutako eraztunak ditu, baina ez dira Saturnokoak bezain
distiratsuak.
1976.
urtean Voyager 1 espazio-ontziak Jupiterren eraztun mehe batzuk
aurkitu zituen. Eraztun nagusiak 6.500 km-ko zabalera du, planetaren
erditik 120.000 km-ra orbitatzen du eta bere lodiera kilometro gutxi
batzuetakoa besterik ez da.Voyager 1 eta 2 eta Galileo
espazio-ontziek bakarrik ikusi izan dituzte, oso meheak baitira
lurretik ikusi ahal izateko.
Hautsezko
partikulez osatuak daude,satelite hurbilenetatik jaurtitakoak
meteoritoen talkagatik.
Eraztun
nagusiko partikulak Adrastea eta Metis sateliteetatik datoz;kanporago
dagoen Gossamer eraztunarenak Amaltea eta Thebetik.
-
Osagaiak:
Hidrogenoarekin
eta helioarekin eginda dago eta kantitate txikiko metanoa, amoniakoa,
lurruna eta beste konpuesto batzuk. Gasezko planeta da.
-Atmosfera:
Atmosfera
konplexua du Jupiterrek: % 90 hidrogenoa eta % 10 helioa. Hodeiak eta
ekaitzak ditu, eta horregatik, zenbait koloretako zerrenda eta orban
batzuk ditu; esaterako, Orban Gorri Handia.
-
Tenperatura:
Bataz
bestekoa: -153ºC
-Bolumena
eta Masa:
Bolumena
lurra baino 1.300aldiz handiagoa da.
1,899×1027 kg
|
Eguzki-sistemako
planetarik handiena da, gainerako planetak batuta baino materia
gehiago du, eta Lurraren bolumenaren halako mila da.
-
Ikurra:
-
Bizitza dagoen ala ez:
Jupiterren
ez dago bizitzarik.
-
Diametroaren luzera:
142.982km-koa
da
-
Eguzkitik zenbagarrena dago:
5garren
planeta da.
-
Grabitate-indarra:
Grabitate-indarra
23,12m/s²-koa da.
-Errotazio
eta Traslazio mugimenduak:
Eguzkiari
buelta bat emateko 11urte eta 315egun behar dira.(Traslazioa)
Bere
ardatzarekiko buelta bat emateko hamar ordu behar ditu.
(Errotazioa)
Egileak:
Adei,Samara,Julio,Arhane eta Mateo.
jueves, 21 de enero de 2016
Suscribirse a:
Entradas (Atom)