SAHARAKO BASAMORTUA

KOKAPENA:

Munduko basamorturik handiena da, 9.065.000 km² luze-zabal. Afrikako iparraldean kokatuta dago eta bi eskualdetan banatzen du kontinentea: basamortutik iparraldera eta hegoaldera.

Ekialdean Itsaso Gorria du, iparraldean Atlas Mendiak eta Mediterraneo itsasoa ditu eta mendebaldean Ozeano Atlantikoa. Geologoen arabera 2,5 miloi urte baino gehiago ditu. Honako herrialdetan kokaturik dago: Aljeria, Tunisia, Maroko, Arabiar Errepublika Demokratiko Sahara, Mauritania, Niger, Libia, Egipto eta Txad; nahiz eta jakina den, bere mugak aldakorrak dira, basamortua zabaldu eta estutu egiten delako ziklo erregularretan.

INGURUNEA:

Basamortuen berezitasun nagusia lurralde horietako lehortasuna da. Basamortuak tropikoen inguruetan daude nagusiki, baina baita euri gutxi egiten duen lurralde epeletako hainbat aldetan ere: kontinente barneko lurraldeetan, mendikate handien atzealdean, itsaslaster hotzek ukitutako kostaldeetan…

Bai urtean zehar, bai egunaren eta gauaren artean, tenperatura-bitartea oso handia da basamortuetan. Prezipitazio kopurua, esan bezala, oso txikia dute, 250 mm/urteko baino gutxiago, eta zenbait lekutan, 5 mm/urteko baino gutxiago.

KLIMA:

Saharako eremu zabal askotan ez du euririk egiten urteetan. Tenperaturek aldaketa handiak dituzte urtean zehar, eta baita egunean zehar ere. Basamortuaren iparraldean eta mendialdeetan izotza egiten du neguan. Tenperatura gorenak uztailean eta abuztuan izaten dira iparraldean (70°C harean), eta maiatzean eta ekainean hegoaldean.

Ozeano Atlantikoaren eragina nabarmena den zerrenda oso estua da. Mediterraneo itsasoaren ertzeko Libia eta Egiptoko kostaldeetan tenperatura leunagoak izaten dira, eta estepako landareak hazten dira. Basamortuaren erdialdean ez du euririk egiten eta ez dago landarerik.Haizeak etengabe jotzen du basamortuetan; batzuetan oso bortizki. Haizearen eraginez haitzen aurka jotzen duten hondar-ale txikiek higatzeko gaitasun handia dute. Prozesu eoliko hori faktore garrantzitsua da basamortuetako paisaiaren eraketan.

ELIKA-KATEA:

3.mailako kontsumitzaileak

(superharrapakariak)

(haragijaleak)

Geopardoak

krokodiloak

2.mailako kontsumitzaileak

(haragijaleak)

azeriak

txakurrak

1.mailako kontsumitzaileak

(belarjaleak)

gameluak

dromedarioak

gazelak

antilopeak

errinozerontea

EKOIZLEAK

kaktusak

palmerak 
belarra

FLORA:

Aurreikuspenen arabera, Sahara Erdialdean bostehun landare espezie daude, zifra oso baxua bere hedadura kontuan hartuta. Dira, besteak beste, akaziak, palmondoak, succulents, arantza sasiak eta belarrak ezberdinak bezala. Landareak baldintza lehorretan egokituta daude, ura galtzea saihesteko. Haizea gero eta handiagoa da eta haizeteak direla eta, euren sustraiak lodiak eta luzeak dira, ura gordetzeko eta tente mantentzeko. Urak horizontalki bidaiatzen du hosto txiki eta lodietan, horrela, ur transpirazioan ura galtzea eragozten duten orratzak prestatzen dira inguruan. Hostoa erabat lehor bihur daiteke, baina geroago ura beregabatuko du berriro ere.

FAUNA:

Gameluak eta ahuntzak gehienetan Saharako etxeetan aurki daitezke. Beraien ezaugarriak, batez ere, bere erresistentzia eta abiadura dira. Dromedarioa nomaden animalia gogokoena da.

Bi espezie azeri bizi dira, “Fenec zurbil” azeria eta “Rüppell” azeria.

Addaxa antilope zuri handi bat da. Urte bat inguru eman ahal izango du basamortuan ura edan gabe. Dorcas Ipar Afrikako gazela bat da. Gazela honek denboraldi luzeak eman ahal ditzake hidratazio gabe. Beste gazelen artean, gazela zuriak eta gazela damak daude.

Eskorpioi horiak 10 cmko luzeera neur dezake. Haien pozoia oso arriskutsua da. Hala ere, eskorpioi honek gutxitan hil dezake pertsona heldu bat.

BITXIKERIAK:

In Salah Aljeriako hiritik ez oso urrun, Saharako basamortuan, gas naturala ustiatzeko laborategi bat dago.

1979ko otsailaren 18an elurra egin zuen, Aljeriako hegoaldean, gauez.

Aurten uholdeak egon dira Saharako basamortuan.

Hau oso arraroa da Saharan 10 urtean behin egiten duelako euria.

Etxeak bustinez eginda daudenez, etxe asko desegin egin dira, pertsona askori etxerik gabe utzirik.

EGILEAK:BESMALA, XABIER, LUCIA, BEÑAT eta LUKEN