LURRA
Lurra
orain dela 4.500 milioi urte sortu zen.Lurraren
sorrera Eguzki-sistemari lotua dago.
Teoriarik onartuena gure eguzki sistema jatorrizko masa nebular
erraldoia osatzen zuten gasen kondentsazio azkarra eta hozte
mailakatuari zor zaiola adierazten duena da.
Lurrak satelite natural bakarra du eta satelite hori
Ilargia da. 1070 satelite artifizial dauzka.
Lurrak
ez dauka eraztunik.
Lurrarren
ikurra
Zirkulua
lurra da, marra horizontala Ekuatorea eta marra bertikala
Meridianoa.
Lurraren
tenperatura 30º eta 60º da gutxigorabehera.
Eguzkitik
zenbatgarren planeta: 3.
Diametro-
luzera: 12.456km
Bolumena
1.08321×1012km3
Masa
5.97219×1024kg
Gainazal
grabitatea:9 .807 m/s2
BESTE
PLANETAREKIKO DISTANTZIAK:
LURRA-
EGUZKIA- 150.000.000 km
LURRA-
MERKURIO-91.690.000 km
LURRA-
VENUS- 42.000.000 km
LURRA-
MARTE- 69.000.000 km
LURRA-
JUPITER- 591.000.000 km
LURRA-
SATURNO- 1.200.000.000 km
LURRA- URANO
– 2.720.000.000 km
LURRA-
NEPTUNO – 4.350.000.000 km
Lurraren
Zatiak
Lurra hiru geruzetaz osatua dago: litosfera,
atmosfera eta hidrosfera eta organikoa den beste bat, biosfera,
etengabeko erlazioan.
- Atmosfera lurra inguratzen duen gas eta hautsez osatutako geruza da. Arnasketa biologikoa eta uraren zikloa baimentzen ditu. Airea proportzio uniformeko gas-nahasketa bat da %78 nitrogeno, %21 oxigeno eta %1 bestelako gasak.
- Hidrosfera lurreko uren multzoa da. Egoera solidoan (izotza), likidoan (ur kontinental eta ozeanikoak) edo gaseosoan (atmosferako lurrina) agertzen da.
- Litosfera lurraren geruza solido kanpokoena da.
- Biosfera
aurreko hiru geruzak kontaktuan jartzen direneko azala da eta bertan
ematen dira izaki biziak egon daitezen baldintza beharrezkoak.
Barruko egitura eta osaketa:
Nukleoa:
alde
zentrala, 2.900km-ko sakonera batetatik zentroraino hartzen duena.
Dentsitate handiko elementu mineralez osatua dago, hauen artean
nagusi dira burdina eta nikela. Bere konposaketak nife
izena jasotzen du.
- Mantua: nukleoa inguratzen du, bolumenaren %84 eta masaren %69 hartzen ditu. Perioditek osatzen dute. Nukleotik, Gutenbergen etendurak bereizten du. Bi azpigeruzatan banatzen da: goi mantua, 70 eta 700 km lodiera bitartean, eta barruko mantua 700 eta 2.900km lodiera bitartean
- Lurrazala:
denetan arinena, mantuaren material dentsoarenaren gainean dago. Bi
azal mota dago:
- Azal ozeanikoa, haitz dentso, basikoetaz osatua, lodierako sei km ingurukoa. Sima izena hartzen du.
- Azal
kontinentala,
granito-motako haitz arinez osatua, hogeita hamabost eta berrogei
kilometro bitarteko lodiera du. Sial
izena hartzen du
LURRAREN
MUGIMENDUAK
Errotazio-higidura:
lurrak
bere gain biratzen du Mendebaldetik Ekialdera, erlojuaren orratzen
zentzuaren kontra. Higidura hau egiten 23 ordu, 56 minutu eta 4
segundo ematen ditu, eta honek egiten du eguna eta gauaren arteko
aldaketa.
Traslazio-higidura:
lurrak Eguzkiaren inguruan 365egun, 6 ordu eta 9 minututan elipse bat
burutzen du, ekliptika
izena duen plano batean. Lurraren ardatzaren inklinazioak eragiten du
eguzkiaren errainuek urtean zehar indar gehiago edo gutxiagoz
eragitea lurralde zehatz batean, egunen eta gauen arteko
ezberdintasun bat sortuz eta urtaroak mugatuz. Ekuatorean ez dago
horrelako aldaketarik.
Zientzialari
gehienen ustez Lur planetaren gainean bizia orain dela 3.500-3.000
milioi urte inguru agertu zen.
Gizakiaren
bilakaera lerroa duela 4-6 milioi urte Afrikan bereizi zen beste
primateetatik.
Orain
dela 20.000 urte gizakiak nekazaritza aurkitu zuen eta berarekin
batera lehenengo zibilizazioak sortu ziren orain dela 10.000 urtetik
hona, Lurraren itxura guztiz eraldatuz.
Izaki
bizidunez osatua dago.Eta 7.200 milioi gizaki inguru bizi dira.
No hay comentarios:
Publicar un comentario